10 wskazówek dla rodziców korzystających z leków bez recepty (OTC) przy leczeniu dzieci

Statystyki wskazują, że aż 8 na 10 rodziców przynajmniej raz w życiu podało swojemu dziecku złą dawkę leku. Ze względu na to, że samodzielne prowadzenie leczenia dziecka przy użyciu leków dostępnych bez recepty może być trudne (a czasami wręcz niebezpieczne!) przygotowałem krótki poradnik, który ma na celu zwiększenie skuteczności i bezpieczeństwa leków, które podajesz swoim dzieciom. Poniższe wskazówki pomogą Ci uniknąć często występujących błędów związanych ze stosowaniem leków dostępnych bez recepty czyli tzw. leków OTC (ang. over-the-counter). Niektóre z nich mogą wydać Ci się nieco banalne, ale ignorowanie oczywistych, jak mogłoby się wydawać, zaleceń jest częstym źródłem błędów, które mogą zaważyć na bezpieczeństwie i skuteczności terapii.

Stosując leki dostępne bez recepty u dzieci należy zachować szczególną ostrożność.

1. Przeczytaj z uwagą etykietę leku za każdym razem kiedy zamierzasz podać go dziecku.

2. Podawaj dziecku tylko leki skierowane przeciwko symptomom, które występują u Twojego dziecka.

• W szczególności miej baczenie, by nigdy nie podawać dziecku leków przeciwkaszlowych lub przeciwgorączkowych, jako leków nasennych.
• Nie podawaj dziecku aspiryny w celu zwalczania grypy, ospy wietrznej i ani innych chorób wirusowych.

3. Zawsze podawaj dziecku zalecaną dawkę leku.

• Jeżeli lek zaopatrzony jest w miarkę, to skorzystaj z niej do odmierzenia rekomendowanej dawki. Nie zastępuj dołączonej miarki utensyliami kuchennymi.

Nie zastępuj miarki dołączonej do leku łyżką kuchenną.

4. Dopasuj dawkę do masy dziecka. 

• W przypadku niektórych leków dostępnych bez recepty rekomendowane dawki różnią się w zależności od tego, ile waży dziecko. Zawsze sprawdź czy podajesz dziecku ilość leku adekwatną do masy jego ciała.

5. Nie powielaj substancji czynnych.

• Zachowaj szczególną ostrożność podając dziecku kilka różnych leków. Mogą one zawierać tę samą substancję leczniczą. Podając dziecku tę samą substancję czynną pod postacią kilku różnych preparatów możesz łatwo przekroczyć bezpieczną dawkę leku. 
• Wiele preparatów przeciwgorączkowych i przeciwbólowych zawiera paracetamol (acetaminofen). Paracetamol stosowany w zalecanych dawkach jest uznawany za stosunkowo bezpieczny lek, jednak jego przedawkowanie może doprowadzić do uszkodzenia wątroby i śmierci dziecka.

6. Przechowuj leki poza zasięgiem dzieci.

•  Szafki, w których przechowywane są leki warto dodatkowo zabezpieczyć specjalnymi blokadami.

7. Nie podawaj dziecku przeterminowanych leków.

• Wszystkie niewykorzystane leki, który termin przydatności minął przynieś do najbliższej apteki, która prowadzi zbiórkę przeterminowanych leków. Informacje o tym, które apteki są zaopatrzone w specjalne pojemniki do zbiórki przeterminowanych leków znajdziesz na stronie internetowej swojego miasta lub gminy, np: Lublin, Warszawa.

8. Nie podawaj dziecku leków, które są przeznaczone tylko dla dorosłych.

9. Z jednego opakowania leku podawango donosowo (np.: krople i maści do nosa, roztwory w aerozolu) powinno korzystać tylko jedno dziecko.

• Współdzielenie kropli/aerozolu do nosa niesie ze sobą ryzyko przeniesienia drobnoustrojów od jednego dziecka do drugiego.

10. W razie jakichkolwiek wątpliwości skonsultuj się z farmaceutą lub lekarzem.

• Jeśli to możliwe, kupuj leki OTC w aptece. Farmaceuta, w przeciwieństwie do sprzedawcy w kiosku, udzieli Ci fachowej porady dotyczącej terapii dziecka.
• Pamiętaj, że do zadań farmaceuty należy opieka i edukacja pacjenta, a także kontrola bezpieczeństwa i skuteczności terapii.
• Farmaceuta posiada unikatową wiedzę z zakresu właściwości i mechanizmów działania substancji leczniczych, losów leków w organizmie oraz aspektów ich wytwarzania. Przez to jest lepiej przygotowany do pełnienia funkcji doradcy w zakresie stosowania leku zarówno w odniesieniu do pacjenta jak i lekarzy oraz pielęgniarek.
• Jeżeli na skutek działania leku wystąpią u dziecka jakiekolwiek niepożądane symptomy, to zaprzestań dalszego stosowania leku i skonsultuj się z pracownikiem służby zdrowia.

Apteczne półki uginają się od leków dostępnych bez recepty. Ich stosowanie u dzieci najlepiej skonsultować z farmaceutą.

Powyższy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Zawarte w nim wskazówki powstały m.in. na bazie zaleceń Amerykańskiej Akademii Lekarzy Rodzinnych, informacji dostępnych na portalu knowyourotcs.org oraz w podręczniku Nieprzestrzeganie
zaleceń terapeutycznych pod redakcją prof. Zbigniewa Gacionga oraz prof. Przemysława Kardasa. Dziękuję za krytyczną lekturę oraz wskazówki mgr farm. Ewelinie Rydzik-Strzemskiej oraz mgr farm. Patrycji Kaczmar.